Wet Transparantie maatschappelijke organisaties (WTMO)
In 2019 is het conceptwetsvoorstel WTMO van minister Dekker van het Ministerie van Justitie en Veiligheid (J&V) in consultatie gegaan. Kort samengevat bepaalde het voorstel dat een donateur van een gift van 15.000 euro of hoger met naam en toenaam vermeld moest worden op een openbare website.
Wij vonden dit wetsvoorstel onacceptabel en hebben samen met de SBF-partners en met grote inzet van leden en andere sectorpartijen een stevige lobby gevoerd om het voorstel van tafel te krijgen. Dat is gelukt.
Inzageverplichting i.p.v. publicatieplicht
Eind november 2020 is een flink aangepaste WTMO naar de Tweede Kamer gestuurd. De publicatieplicht voor giften boven een bedrag van € 15.000,- is in dit wetsvoorstel geschrapt. Daarvoor in de plaats kwam een verplichting voor organisaties om aan burgemeesters en Openbaar Ministerie (OM) inzage te geven in herkomst, omvang en doel van donaties van buiten een lidstaat van de EU/EER.
Aanscherping inzageverplichting
Op 8 juni 2021 heeft minister Dekker een Nota van Wijziging voor dit voorstel in consultatie gebracht waarmee deze inzageverplichting wordt aangescherpt. Ging het eerst alleen om geldstromen van buiten de EU/EER, met de Nota van Wijziging geldt een inzageverplichting voor alle donaties, ongeacht de herkomst. Bovendien kan een rechtbank op verzoek van het OM diverse maatregelen nemen, zoals het terugstorten van donaties, als het aannemelijk is dat een maatschappelijke organisatie donaties ontvangt en activiteiten ontplooit die er op gericht zijn de Nederlandse democratische rechtsstaat te ondermijnen.
Belang van heldere toetsbare gronden
Het wetsvoorstel (en de Nota van wijziging WTMO) is een van de maatregelen van het kabinet om ongewenste invloed via buitenlandse geldstromen, en financiering van activiteiten van maatschappelijke organisaties die de democratische Nederlandse rechtsstaat doelgericht ondermijnen, te voorkomen. Goede Doelen Nederland vindt het, net als de SBF-partners, van groot belang dat malafide en voor onze democratische samenleving ondermijnende praktijken worden tegengegaan. Zeker ook waar financiering van dergelijke activiteiten plaatsvindt onder de schijn van filantropie. Wel is het van groot belang dat alleen op vooraf volstrekt heldere, concreet omschreven en toetsbare gronden door de burgemeester en het OM ingegrepen kan worden en medewerking van de betrokken organisatie kan worden geëist. Dit is uitgebreid toegelicht in de reactie van SBF op de in consultatie gebrachte Nota van wijziging WTMO.
Advies van de Raad van State
De consultatie liep tot en met 29 juni 2021. Goede Doelen Nederland heeft haar leden opgeroepen ook te reageren en heeft hiervoor een modelbrief aangereikt. Diverse leden hebben met gebruikmaking van de modelbrief een reactie ingebracht. De WTMO (en Nota van Wijziging) is inmiddels van advies voorzien door de Raad van State. Wanneer de WTMO en de Nota van Wijziging, inclusief het advies van de Raad van State, naar de Tweede Kamer gestuurd zal worden is nog niet bekend.